Umiejętności kluczowe dziecka 2,6 – 3-letniego

Rozwój dziecka 2,6 – 3-letniego

W pracy z dziećmi w tym wieku należy przede wszystkim liczyć się z dużą wrażliwością ich układu nerwowego oraz ze słabą wrażliwością na infekcje. Potrzebna jest zatem atmosfera pełna pogody i radości. Ważne jest również, aby dzieci jak najdłużej przebywały na powietrzu o każdej porze roku.
Dzieci 2,6 – 3 letnie łatwo ulegają zmęczeniu lecz szybko regenerują swe siły. Na krótko również potrafią skupić się na jednym przedmiocie, stąd też krótkotrwały wysiłek należy przeplatać częstym odpoczynkiem, umożliwiającym zmianę pozycji ciała i zaspokajającym potrzebę ruchu. Ważnym zadaniem jest też przystosowanie dzieci do nowego środowiska, gdyż są one jeszcze egocentryczne, co utrudnia orientację w otoczeniu. Brak umiejętności samoobsługowych powoduje uzależnienie od pomocy dorosłych. Małe dzieci łatwo tracą poczucie bezpieczeństwa, które jest niezbędnym warunkiem równowagi psychicznej, dlatego ważna jest obserwacja jego zachowania, aby wiedzieć i orientować się, kiedy potrzebna jest ingerencja, kogo trzeba ośmielić, kogo pocieszyć lub też zachęcić do zabawy. Nauczyciel powinien umieć odczytywać dziecięce przeżycia, rozpoznawać dziecięce zainteresowania, przychodzić z pomocą w razie potrzeby, sprawiedliwe rozstrzygać spory, wszystko to wychowuje dziecko, zbliża je do wychowawcy oraz umacnia poczucie bezpieczeństwa. Pozostawiając dziecku możliwie dużo swobody, trzeba ją jednak ograniczyć wymaganiami racjonalnego trybu życia i koniecznością przestrzegania norm współżycia społecznego, gdyż atmosferę spokoju warunkuje ład i porządek w przedszkolu. Do tego niezbędne jest pewne zdyscyplinowanie dzieci zgodne z ich możliwościami rozwojowymi. Aby to osiągnąć należy ustalić najważniejsze zasady i zwyczaje obowiązujące w zabawie. Prace nauczycielki ułatwia naturalna skłonność małego dziecka do naśladownictwa, podatność na sugestie słowa. 2,6-3latek chętnie podporządkowuje się wychowawcy stawiającemu wymagania w sposób łagodny ale stanowczy, bez okazanego zdenerwowania.
Kontakty małych dzieci z otoczeniem utrudnia ich mało komunikatywna mowa. Myślenie dopiero wchodzi w fazę konkretno – wyobrażeniową. Dlatego też nauczycielka nie powinna używać słów, które nie są dziecku jeszcze znane. Małe dzieci chętnie bawią się samotnie lub we dwójkę. Nie potrafią jeszcze bawić się razem, choć chętnie obok siebie przebywają. Zabawki przeznaczone dla 2,6 – 3latków powinny występować w kilku egzemplarzach, aby zmniejszyć okazje do ewentualnych sporów. Poza zabawkami należy też udostępnić materiał do rysowania i malowania.

Rozwój somatyczny i aktywność ruchowa

W tym okresie kościec dziecka jest wrażliwy i giętki. Stawy cechuje duża ruchomość, wiązadła stawowe są słabe i rozciągliwe. Bardzo słaba jest też muskulatura. Męczy je jednostajna pozycja oraz monotonny i dłużej trwający ruch. Dla tych dzieci zorganizowane zajęcie nie powinno przekraczać 10 minut. Konieczne jest również przebywanie na świeżym powietrzu, a także możliwość odpoczynku w ciągu dnia.

Rozwój emocjonalny i społeczny.

Wiek ten cechuje wzbogacenie się i duże zróżnicowanie życia uczuciowego. Można zaobserwować w zachowaniu się dzieci takie uczucia jak: gniew, strach, radość, wstyd, niechęć czy też zazdrość. Te uczucia pojawiają się w sposób wyrazisty, gdyż dziecko nie umie maskować i tłumić swoich przeżyć uczuciowych. Uzewnętrzniają się one w zachowaniu, okrzykach i w słowach. Służą one do wyrażania emocji. W tej fazie życia przedszkolnego uczucia dzieci cechuje afektywność i impulsywność. Emocje silne gwałtowne choć krótkotrwałe, łatwo u dziecka powstają i wybuchają na zewnątrz. Często trwają tylko kilka minut, nagle powstają i nagle się kończą. Dziecko przechodzi łatwo z jednego nastroju emocjonalnego w drugi, diametralnie od niego różny. Zmartwione i zapłakane, za chwile śmieje się i cieszy.

Sprawności komunikacyjne.

Zasób słownictwa dziecka trzyletniego jest jeszcze niewielki a system gramatyczny nie w pełni poznany i utrwalony. Mowa w tym wieku ma przede wszystkim charakter sytuacyjny. Dziecko stopniowo przyswajając sobie normy i reguły postępowania uczy się postępować zgodnie z nimi. Małe dziecko nie ma wrodzonego poczucia dobra i zła. Okres ten nazywany jest okresem anomii moralnej. W tym stadium moralności dziecko przyjmuje określone normy i zasady postępowania narzucone mu przez dorosłych. Przestrzega ich nie dlatego, że uważa zachowanie norm za wartościowe, lecz po to, by sprostać wymaganiom dorosłych, gdyż są oni dla dziecka bezwzględnym autorytetem i wzorem właściwego postępowania.

Co potrafi 2,6-3latek.

W zakresie samoobsługi i kontaktów społecznych:
-potrafi pozostać w przedszkolu bez towarzystwa najbliższych (mamy, taty… )
– sygnalizuje potrzeby fizjologiczne, próbuje samodzielnie korzystać z toalety,
– Myje ręce nie mocząc ubrania i wyciera je ręcznikiem,
– Potrafi samodzielnie jeść, posługując się łyżką, widelcem, doskonali te umiejętność w zabawie i podczas posiłków.
– Stara się wyręczać dorosłych w prostych czynnościach, np. podaje różne przedmioty.
-Jest pogodne podczas zabaw w grupie.
– Z drobną pomocą potrafi się ubrać, rozebrać, włożyć pantofle.
– spokojnie odpoczywa i zasypia na leżaku.
– bawi się obok rówieśników (preferuje zabawy samotne i równoległe), jest otwarty na kontakt z dorosłymi,
– sprząta zabawki po zabawie,
-Stara się regulować siłę głosu przechodząc od szeptu do głośnego mówienia.

W zakresie rozwoju fizycznego i motoryki

– Sprawnie chodzi, wykonuje skoki rytmiczne obunóż, biega, przekracza niewielkie przeszkody,
– Wchodzi po schodach krokiem dostawnym,
– Rzuca i łapie piłkę z niewielkiej odległości, toczy piłkę,
– Poprawnie trzyma łyżkę, kredkę.
– Rysuje linie proste, spiralne, 2,6- 3-latek potrafi zamknąć koło, rysuje bazgroty z elementami rysunku schematycznego,
– Buduje wieżę z 5 klocków, prosty model wg wzoru, konstrukcje dwuwymiarowe (brama),
– Rozpoznaje i nazywa barwy podstawowe.
W zakresie rozwoju procesów poznawczych (mowa, myślenie, uwaga, pamięć, spostrzeżenia)

– Porównuje przedmioty zauważając wyraźne różnice; duża i mała piłka, krótki i długi pociąg.
-wskazuje przedmioty, które wydają charakterystyczne dźwięki (klucze, papier, zegarek itp.)
-spostrzega, wyodrębnia i nazywa elementy ilustracji.
– Nazywa zwierzęta hodowlane i domowe.
– Nazywa i wskazuje części ciała (noga, ręka, głowa, szyja, brzuch, plecy).
– Rozumie pojęcia określające położenie przedmiotów w przestrzeni: wysoko, nisko, obok na, pod, za, przed i ich używa.
– Porównuje wielkość: długi, krótki, wysoki, niski.
– Próbuje ocenić liczebność bez liczenia, posługując się określeniami: dużo, mało.
– Tworzy kompozycje z różnych figur geometrycznych, bez ich nazywania.
– Używa w słowniku czynnym nazw poznanych przedmiotów, osób, zwierząt.
– Formułuje uogólnienia: to do tego pasuje, te obiekty są podobne, a te są inne.

W wyrabianiu samodzielności dzieci 2,6-3letnich wiele zależy od tego:

– Na ile dorośli pozwalają dziecku na samodzielne choć niezdarne wykonywanie czynności samoobsługowych,
– W jakim stopniu dziecko zachęcane jest do radzenia sobie w sytuacjach życiowych,
– Czy dorośli okazują mu radość, gdy upora się z wykonaniem czynności samoobsługowych,
– Trzeba kształtować w dziecku poczucie odpowiedzialności za to co czyni,
– Zadbać o to, aby trzylatek respektował zasady dobrego zachowania w domu, w przedszkolu, w sklepie, itp.
– Skuteczne jest też rozwijanie u dziecka skłonności prowadzenia do końca wykonywanych czynności.
– Należy być cierpliwym i systematycznym, bo dziecko musi wiele razy wykonywać czynność nim ją opanuje a potem ćwiczyć, aby przybrała postać nawyku.

Rozwój dziecka 4-letniego

W wieku 4 lat rozpoczyna się okres średniego dzieciństwa, który trwa do 6 roku życia. Dziecko które rozpoczyna ten etap życia charakteryzuje poziom rozwoju motorycznego i sensorycznego, umożliwiający mu poruszanie się w najbliższym otoczeniu i docieranie do interesujących je obiektów, traktowanych przez nie jako istniejące realnie.

Rozwój somatyczny i aktywność ruchowa.

Dziecko wkraczające w okres średniego dzieciństwa ma wszystkie zęby mleczne swobodnie porusza się chodząc i biegając, jest dość samodzielne w zakresie samoobsługi. Zmiany wzrostu i wagi ciała są znacznie mniejsze niż do tej pory. Następuje wydłużenie ciała pod wpływem szybszego rośnięcia kończyn. Dziewczynki rozwijają się szybciej niż chłopcy. W średnim dzieciństwie obserwuje się wzrost sprawności motorycznej, pojawiają się nowe umiejętności, proste ruchy łączone są w kombinacje ruchowe, np. bieg i skok, bieg i kopnięcie piłki, chwyt i rzut piłką. O 4-latkach mówi się, że są nie do opanowania w każdym rodzaju aktywności. Jest to spowodowane dużą potrzebą ruchu. Dziecko 4-letnie nie potrafi długo skupić się na wykonywanej czynności, dlatego często zmienia rodzaje zajęcia ruchowego. Ważną rolę w uczeniu ruchów odgrywają wzorce kulturowe, które różnice związane z płcią; chłopcy uzyskują lepsze wyniki w czynnościach wymagających więcej energii i siły, dziewczynki zaś przewyższają chłopców w czynnościach motorycznych oraz precyzji. W zakresie motoryki małej dzieci 4-letnie są samodzielne w ubieraniu i rozbieraniu, jedzeniu. W rysunkach stosują schematy przedmiotów i człowieka, komponują rysunek o wielu obiektach.

Procesy poznawcze

W wieku 4 – lat dzieci odróżniają pismo od tego, co nim nie jest. Dzieci 4-letnie potrafią kopiować koło, krzyżyk. Wzrasta zdolność rozróżniania barw i ich odcieni, wzrasta wrażliwość słuchowa. Wykazują zainteresowanie literami i cyframi, czasem umieją całkiem nieźle liczyć. W miarę dojrzewania dzieci utrzymują w umyśle coraz większą liczbę liter, słów, cyfr. Dzieci 4 letnie mają tendencje do tworzenia neologizmów. W 4 roku życia wzrasta znajomość nazw stanów emocjonalnych, czynności umysłu, zachowań społecznych. Bogaci się i doskonali struktura opowiadania dziecka. Można w nim znaleźć wszystkie elementy i struktury opowiadania. W wieku 4 lat dzieci wprowadzają opisy czasu. Szczególną rolę w rozmowie odgrywają pytania. Służą one nawiązaniu i podtrzymaniu kontaktu oraz zdobyciu informacji. Do 5 roku życia rośnie liczba pytań, przez które dziecko zmierza do wyjaśnienia i uporządkowania wiedzy o świecie . Wyobraźnia w tym wieku wydaje się nie mieć żadnych granic. Dzieci wymyślają towarzyszy zabaw i różne wymyślone historie. Dla dzieci w tym wieku granica między rzeczywistością a fikcją jest bardzo cienka.

Emocje

Dzieci 4-letnie lepiej rozumieją emocje własne i innych osób, zdobywają umiejętności regulowania ekspresji własnych emocji. Potrafią właściwie oceniać przyczyny podstawowych reakcji emocjonalnych. Dzieci 4-letnie są nie do opanowania emocjonalnie. Głośny, niemądry śmiech występuje na przemian z napadami złości.

Rozwój społeczny

Dzieci w wieku przedszkolnym uczą się przez zabawę. Szczególnie ważne są zabawy w role, które pozwalają odkrywać reguły związane z daną rolą. Zabawa dobrze służy zrozumieniu przez dzieci społecznych ról dorosłych, rodzinnych, zawodowych. Wzrasta również poziom empatii, czyli rozumienia stanów emocjonalnych innych osób.
W wieku przedszkolnym dzieci rozumieją niezwykły charakter kontaktu społecznego, jakim jest przyjaźń. Przyjaciel jest wyróżniany jako partner zabawy, przyjaciele dzielą się zabawkami. Przyjaciele częściej przebywają ze sobą, rozmawiają. Niemniej jednak przyjaźnie w wieku przedszkolnym są zwykle nietrwałe, a niektóre dzieci (np. agresywne), mają trudności z zawieraniem przyjaźni.
W wieku przedszkolnym rozwija się zdolność samokontroli, czyli działania zgodnie z oczekiwaniami autorytetów. W 4 roku życia dzieci zaczynają świadomie kontrolować intensywność swoich emocji. Stopniowo stają się coraz bardziej zdolne do planowania swoich działań, są w stanie dostosować się do próśb i zaleceń.
W okresie średniego dzieciństwa zaczyna się rozwijać obraz własnej osoby. Obraz własnej osoby jest bardzo konkrety. Odróżnianie siebie od innych wyraża się m. in. w używaniu zaimków osobowych „mój” i „twój”. W sytuacjach konfliktowych używanie określenia „to moje” nie jest wyrazem samolubstwa dziecka, lecz znakiem wytyczania granicy między „ja” i „innymi”, a więc jest przejawem rozwoju osobowości. Odróżnianie siebie od innych pozwala dzieciom zarówno współdziałać ze sobą w zabawie, jak i rozwiązywać konflikty.

Co potrafi 4 –latek:

W zakresie samoobsługi i kontaktów społecznych:

– Ma pozytywny stosunek emocjonalny do przedszkola (lubi przedszkole, chętnie do niego przychodzi.
– Jest pogodny podczas zabaw w grupie, aktywnie w nich uczestniczy, podejmuje próby zabaw tematycznych, bawiąc się z dwójką, trójką kolegów.
– Chętnie uczestniczy w zabawach organizowanych przez nauczyciela.
– Myje ręce, twarz i zęby, nie mocząc ubrania i wyciera ręce ręcznikiem.
– Potrafi samodzielnie jeść, sprawnie posługując się łyżką i widelcem.
– Stara się wyręczać dorosłych w prostych czynnościach, np. podaje różne przedmioty.
– Pełni okazjonalne dyżury, pracując na rzecz innych.

W zakresie rozwoju fizycznego i motoryki

– Sprawnie chodzi, wykonuje skoki rytmiczne obunóż, próbuje skoków naprzemiennych, sprawnie biega, przekracza przeszkody, chodzi po niewysokiej równoważni starając się utrzymać równowagę.
– Wchodzi po schodach krokiem dostawnym, próbuje kroków naprzemiennych.
– Rzuca i łapie piłkę z niewielkiej odległości, toczy piłkę, rzuca do celu.
– Poprawnie trzyma łyżkę, widelec, kredkę.
– Rysuje linie proste, spiralne, 4-latek rysuje rysunki schematyczne, postać człowieka posiada podstawowe elementy. Nazywa kolory podstawowe i pochodne.
– Buduje wieżę z 8-10 klocków, prosty model wg wzoru, konstrukcje trójwymiarowe (zamek).

W zakresie rozwoju procesów poznawczych (mowa, myślenie, uwaga, pamięć, spostrzeżenia)

– Formułuje samodzielnie zdania na określony temat.
– Wskazuje i nazywa przedstawione części roślin: łodyga, liść, kwiaty, korzeń i nazywa popularne kwiaty (stokrotka, tulipan, róża itp.).
– Liczy poprawnie wszystkie przedmioty niezależnie od ich układu.
– Umie opisać przedmioty, osoby, zwierzęta, podając ich cechy charakterystyczne.
– Odgaduje znaczenie schematycznego rysunku lub znaku.
– Określa cechy przedmiotów i osób używając przymiotników w formie zgodnej z rzeczownikiem.
– Grupuje przedmioty i uzasadnia, dlaczego do siebie pasują.
– Potrafi policzyć 5 i w miarę możliwości więcej elementów.
– Rozpoznaje kształty figur geometrycznych płaskich oraz używa ich nazw: koło, kwadrat, trójkąt.
– Tworzy kompozycje z figur geometrycznych na ograniczonej powierzchni.
– Ilustruje ruchem opowiadanie nauczyciela, odgaduje zagadki pantomimiczne. – Pokazuje ruchem wskazane czynności.
– powtarza słowa lub krótkie teksty, zachowując podany rytm, tempo, oraz właściwą intonację.
– Zapamiętuje proste wiersze, piosenki, odtwarza je z pamięci.
– Rozpoznaje i nazywa instrumenty perkusyjne: bębenek, tamburyn, trójkąt, kołatka. Umie zagrać na wybranym instrumencie.
– Ustala równoliczność dwóch zbiorów w praktycznym działaniu.
– Liczy wyrazy w zdaniu i układa prosty model zdania.